Graag wil ik even kort een beeld bij je schetsen. Denk in stripverhaalbeelden. Je ziet een mannetje sloffend in een cirkel lopen. Op de daarop volgende plaatjes, zie je dat het mannetje steeds verder de grond in zakt, tot je uiteindelijk alleen nog maar een cirkelvormige loopgraaf ziet, met wat stofwolkjes die daaruit opstijgen, omdat het mannetje nog steeds doorloopt.
Okay, heb je dit beeld in je hoofd? Stel je dan nu voor wat dat mannetje ziet. Klopt. Niets. Geen bomen meer, geen struiken meer, geen bloemen meer, geen blauwe lucht meer, alleen nog maar stof. En misschien zijn eigen voeten. Onder het stripverhaal zal beslist een komisch verhaal lopen, zodat er uiteindelijk bij deze plaatjes een glimlach op je gezicht verschijnt en als de grap goed genoeg is, lach je wellicht hardop.
Maar wat als jij nu dat mannetje bent? Wat nu als je zó vast zit in aangeleerde patronen (een manier van je weg begaan), waardoor je net zozeer in dat cirkeltje blijft lopen, totdat je werkelijk niets meer om je heen ziet, waardoor je ook uiteindelijk geen uitweg meer ziet. En nadat je een hele tijd in je loopgraaf hebt gelopen, ga je de onrust voelen, steeds maar diezelfde weg, geen verrassingen, geen uitdagingen, en uiteindelijk voel je je doodmoe van het alsmaar blijven lopen in die cirkel.
Aangeleerd gedrag
Wellicht vind je het een verdrietig beeld wat ik hierboven schets. En dat is het ook. En toch zijn er genoeg mensen die om welke reden dan ook een dergelijke loopgraaf voor zichzelf hebben gemaakt. Een voorbeeld. Stel dat je de jongste bent uit een groot gezin. Een gezin waar jou steeds is verteld dat je er niet toe doet, dat jij toch nog van niets weet. Op dat moment ga je als kind een overlevingsstrategie ontwikkelen, onbewust. Je gaat misschien juist heel veel zichtbare dingen doen om de aandacht te krijgen, om te laten zien dat je er wel degelijk toe doet. Of wellicht kruip je in je schulp en laat je je inderdaad niet meer horen of zien.
Deze overlevingsstrategie, ontstaan door kindspijn, neem je vaak in je volwassen leven mee. Er bestaat dan - in het geval van het hierboven geschetste voorbeeld - de voor jou levensechte overtuiging dat je er niet toe doet en dat je je dan ook daarnaar moet gedragen: overcompenseren of jezelf helemaal niet meer laten horen of zien. En dat is in de volwassen wereld best moeilijk. Je wordt hier namelijk steeds in uitgedaagd. Je komt mensen of situaties tegen die jou misschien nóg harder in die overlevingsstrategie laten schieten, zelfs zover dat het pijn begint te doen (mannetje in loopgraaf met pijnlijke voeten, gaat nóg harder en sneller lopen), omdat de uitdaging angst inboezemt, en je manier van overleven 'veilig' voor je voelt, ondanks dat het dat allesbehalve is. Overigens geldt het vorenstaande voor álle soorten overlevingsstrategieën.
Je hebt voor jezelf een modus ontwikkeld, een 'jij' zoals je aan de buitenkant moet zijn, zodat de binnenkant niet (weer) gekwetst wordt en als je dat maar lang genoeg doet, dan raak je de verbinding met de échte 'jij' kwijt. En als de overlevingsstrategie pijn gaat doen, zoals hierboven omschreven, dan is dat een teken dat die échte jij klaar is om van zich te laten horen. Het is zielspijn. Jouw drang om úit die loopgraaf te komen is echt. Daar mag je naar luisteren. Wát als je op tijd die éne afslag neemt, die zo spannend is? Wat als je iets doet dat - schijnbaar - volledig tegen je natuur in is? En ik zeg schijnbaar, omdat 'dat wat goed voelt' nog steeds je overlevingsstrategie is.
Jouw ziel wéét. Jouw wezen is niet weg, maar slechts verborgen. Jouw ziel vaagt jou enkel om stil te gaan staan. Niet meer verder te lopen. Stil te staan en van binnen te voelen. En om vervolgens de schillen af te werpen, om naar buiten te treden en te zeggen: "hier ben ik, en ik wil leven!".
Wat is jouw overlevingsstrategie? En wanneer ga jij stil staan?
Reactie schrijven